Yoldaş Pançuni

Aras Yayıncılık, ünlü Ermeni Yazar Şirvanzade’nin “mizah için doğmuş en büyük Ermeni mizah ustası” olarak kabul ettiği Yervant Odyan’ın artık bir kült haline gelmiş başyapıtı yoldaş Pançuni’yi, 2000’deki ilk Türkçe baskısından sonra yeni bir tasarımla bir kez daha yayımladı.

Yoldaş Pançuni, yirminci yüzyılın başında yaşayan hayali bir devrimci kahramanın, Pançuni’nin başından geçen, daha doğrusu başınını altından çıkan olayları, tarihsel bir temele oturtmayı ihmal etmeden aktarıyor. Pançuni’yi okurken, “doğru ilke ve tasarıların bile, demagog, hayalperest ve sorumsuz okumuş cahiller tarafından, mevcut şartlar dikkate alınmadan uygulandıklarında nasıl yıkıcı olabilecekleri”ni düşünüyor insan ister istemez.

Don Quijote, Pickwick, Tartarin gibi, insanlığın büyük ailesine mensup bir kahraman olan Yoldaş Pançuni, gerçeğin mizahlaştığı noktada okurunu yakalıyor ve hiç bırakmıyor. Ünlü Ermeni çizer, Mısır karikatürünün kurucularından 1888’de Malatya’da doğan Aleksandr Saruhan’ın 1938’de yayınladığı ve o tarihten beri Yoldaş Pançuni baskılarında kullanılan yaklaşık 150 doyumsuz Pançuni karikatürü de esere eşsiz bir tat katıyor.

Kitabın sonunda, okurların Pançuni’nin yazıldığı dönemin siyasal gelişmelerine daha yakından vakıf olabilmeleri amacıyla, Anahide Ter Minassian’ın Ermeni Devrimci Hareketi’nde Milliyetçilik ve Sosyalizm 1887-1912 adlı kitabından yapılan bir özet de yer alıyor.

Arka Kapaktan ...

İşte, Yoldaşlar Kurulu’nun tüm Dzabılvar Ermenilerine bildirilerle duyurulan kararı:

“Halihazır burjuva aile yapısının, eski çağlardaki baskıcı temeller üzerine oturduğunu…

Bir kadının sadece kocasına ait olmasının, mülkiyet gibi yanlış bir prensipten doğduğunu…

İlkel toplumlarda, kadının belli bir eşe değil, genelde toplumun tümüne ait olduğunu…

Hıristiyan aile yapısının, çağımızın ruhuyla bağdaşamadığını…

Kadının, kendi bedeninden mutlak sahibi ve onu nasıl kullanacağına karar verme özgürlüğü olduğunu…

Nazlı’nın, özgür iradesiyle Heço’yu bırakıp Sımların Vartan’la birlikte olduğunu göz önünde bulundurarak…

Yoldaşlar Kurulu öncelikle Nazlı ve Vartan yoldaşı sarsılmaz ve özgür inançlarından dolayı tebrik ediyor, onların beraberliğini meşru buluyor, Heço’yu baskıcı davranışlarından dolayı kınıyor ve bilinçli Dzabılvarlı kadınları Nazlı yoldaşın kurtuluşunu örnek almaya davet ediyor.

Yaşasın özgür aşk!

Yaşasın özgür birliktelik!

Kahrolsun köleleştiren evlilik!

Kahrolsun aile bağları!

Yaşasın bilinçli saflar!