Hâmîsiz Şâir, Babasız Metin

Hâmîsiz Şâir, Babasız Metin

Ehmedê Xanî’nin ölümsüz eseri Mem û Zîn üzerine hazırlanan bilimsel çalışma Nûbihar Yayınları arasından çıktı. Bloom’un Nietzsche’den o¨du¨nc¸ aldıgˆı “Egˆer iyi bir baba yoksa, bir tane yaratmak s¸arttır” ifadesinden hareketle so¨yleyecek olursak, Ehmedê Xani^, “babasız” olan Ku¨rt mesnevi edebiyatında “selef ” ve “baba” s¸a^ir olarak go¨ru¨lecektir. Nitekim, Bloom’un “Shakespeare du¨nyayı, du¨nyanın onu etkiledigˆinden c¸ok daha fazla etkilemis¸tir” du¨s¸u¨ncesine benzer bir s¸ekilde, Xani^ de gerek eserleriyle gerekse du¨s¸u¨nceleriyle, sadece Ku¨rt edebiyatında degˆil, Ku¨rt ku¨ltu¨r, sanat ve du¨s¸u¨nce hayatında gu¨nu¨mu¨ze kadar su¨ren bir etkileme yaratmıs¸tır. Ayhan Tek’in Mem û Zîn’i Bloomcu bir okuma modeliyle ele aldığı ve “babasızlık” gibi izleklerle metni açımlamaya çalıştığı bu eserinde, Mem û Zîn’in kanonik bir metne, Xanî’nin de bir “baba”ya dönüşümünün teorik okuması yapılmaktadır. Xanî’nin, muktedir Doğu edebiyatının kanonik dizgesine Kürtçe ile dâhil ettiği eserinin aynı zamanda çeviriler yoluyla Osmanlı edebiyatındaki serüveni, çeviri metinleri üzerinden bilimsel bir hassasiyetle anlatılmaya çalışılmakta. Bu bağlamda Mem û Zîn ve çevirileri etrafındaki tartışmalara yeni yaklaşımlar getiren bu çalışmanın bir diğer amacı, tercüme geleneği çerçevesinde metinlerarasılık ve karşılaştırmalı edebiyat bağlamındaki tartışmalara katkı sunmaktır. Klasik şiir geleneğini iyi derecede idrâk etmiş, bilinçli ve yetkin bir şâir olarak Ehmedê Xanî ve Mem û Zîn’i hakkıyla irdelenmemiştir. Klasik edebiyat geleneğinde önemli bir yer edinmiş Mem û Zîn’in Kürt edebiyatındaki macerası bir yana Türkçe ve diğer dillerdeki yankısının da işlendiği bu eser Kürt edebiyatını yeniden okumaya bir çağrı aynı zamanda.