Doğu Anadolu ve Cumhuriyet Bürokrasisi (1939-1951)

Necmettin Sahir Sılan’ın milletvekilliği döneminde istediği raporlardan meydana gelen bu eser, Türkiye’deki Doğu ve Kürt sorununa ışık tutacak bir kaynak niteliği taşıyor. Bölgenin vali ve jandarma komutanları, halkevi yöneticileri, maarif müdürlerinin hazırladığı bu detaylı raporlar; yörenin coğrafi, sosyo-ekonomik ve beşeri durumlarını göz önüne seriyor.

Raporlarda vilayet hududu, mülki taksimatı, doğal koşulları, dağları, ormanları, nehir, dere ve benzeri su kaynakları kaydedilmiştir. Ulaşım araçları, vilayetin yolları, tarımın ve ticaretin durumu, maden zenginlikleri, pazar ve panayır olanakları, hayvancılığın düzeyi, halk sağlığı, sağlık örgütü, iletişim, eğitim, köy işleri, Köy Kanunu’nun uygulanıp uygulanmadığı, özel idarenin bütçesi ve halkın siyasal eğilimleri ile toplumsal ve kültürel değerlerinin de yer aldığı bu birinci elden çıkma kaynaklar arşiv değeri yüksek bir birikim oluşturmuştur. Cumhuriyetin ilk on yıllarında ortaya konan raporlar ile Doğu sorununun boyutları ve Kürt Sorunu ile iç içe geçmişliği, Cumhuriyet’in kurulmasıyla birleştirilmeye çalışılan çok unsurlu yapının yaşadığı problemler ve bölgeden bölgeye seviyesi değişen yaşam kalitesi gözler önüne serilmiş oluyor.